Комил Ра?абов – “Code.TJ – ин итти?од? барномасозони То?икистон мебошад”

Имр?за с??бати мо бо соби? ом?згори донишго?и техник?, асосгузори гур??и барномасозони То?икистони Code.TJ, Комил Ра?абов. Мусо?иба дар ду забон оварда шудааст

Шумо ба чи кор маш?улед?

Айни замон ба веб-коркард?о дар со?аи телекоммуникатсион? фаъолият мекунам, Open Source –ро дуст медораму мутахассиси со?аи ТИК мебошам. Пас аз хатми Донишго?и Техникии То?икистон аз р?и ихтисоси инженер – систематехник, ман ?амчун ассистенти кафедраи «Система?ои автоматикунонии коркард ва идораи иттилоот»-и ДТТ корро о?оз намуда, як ?атор маш?улият?ои амал? ва лексион?, ки асосан бо барномасоз? ало?аманд буд, мегузаронидам.
Шодам, ки имкони дар равия?ои гуногун кор карданро доштам, ки бо ТИК ало?аманд мебошанд. Масалан, имкон доштам ?амчун дизайнер (ороишгар) бо та?риргари график? кор намоям (дар сол?ои дониш??иям), сипас, та?рибаи кориро дар ма?омоти идоракунии давлатии со?аи ало?а (тули 3 сол) идома додаам, та?рибаи навбатиамро дар ширкат?ои телекоммуникатсион? ва ташкилот?ои байналмилал? гирифтаам. Соли 2007 ?ангоме, ки мутахассиси шуъбаи коркарди барнома?ои таъминотии яке аз ширкат?ои дастраскунандагони Интернетии То?икистон будам, ман та?рибаи ?имматба?оеро доир ба кор кардан бо системаи оператсионии GNU/Linux ва кор бо веб-коркард?оро ноил гаштам.

Барои ч? Шумо кори ом?згориатонро дар донишго? ба ан?ом расонидед?

Т?ли 3 сол ман маш?улият?оро оиди барномасоз? барои дониш??ёни бахш?ои 3 ва 5 –уми донишго?и техник? мегузарондам, пас аз он ман ба Москав сафар кардам (Федератсияи Русия), он ?о дар як ширкат ба ?айси веб-коркард фаъолият намудам, ки бо лои?а?ои барномасозии модул?о дар php ва B2B ало?аманд? дошт. Фикр мекунам, ки ин та?рибаам ба ман имкон дод ?а?онбинии худро васеъ намуда та?рибаи ?иматба?оеро дар беруни кишвар сазовор гардам. Бояд ?айд намуд, ки сат? ва талабот дар он ?о ба мутахассисони со?аи ТИК баланд аст. Аммо пас аз ним соли кори ман бо сабаб?ои оилавиам ба Ватан баргаштам.

Мег?янд инсоне, ки дар ?ангал калон шудааст наметавонад дар ша?р зиндагон? кунад. Барои ч? Шумо фрилансер шудед?

Росташро г?ям ман худамро фрилансер ?исоб намекунам. Гарчанде, ки ин ба ман барои дар барномасоз? ва кор дар лои?а?ои худам халал намерасонад.

Доир ба лои?аи CODE.TJ каме маълумот медодед. Ин лои?а барои ч? сохта шуда буд?

?ояи таъсис додани гуру?и «CODE.TJ» ?ан?з аввали сол?ои 2007 пайдо шуда буд, он ва?т ман домену мувофи?ро ба ?айд гирифта будам. Дар асоси ?оя саъю кушиш оиди таъсис додани гуру?/дастаи мутахассисони со?аи ТИК ва дар оянда и?рокунии ?оя?о, ки бо коркарди нармафзор?о ало?аманд буд дохил шудааст. Аз аввал ман ?аракат мекардам, ки як итти?од? барномасозони То?икистонро зимнан барномасозони зина?о ва равия?ои гуногунро бо ?ам ало?аманд намоям. Айни замон ба ?айр аз веб-торнома мо гуру?еро дар Facebook ташкил намудаем, ки иштирокчиёнаш натан?о барномасозон, балки мутахассисони со?аи ТИК аз тамоми гушаю канори То?икистон мебошанд. Яке аз лои?ахои тобони ?оришавандаи гуру?и «CODE.TJ» ин «Ни?ол» мебошад. Ин лои?аи кушодаасос буда барои коркарди барнома?ои амалии веб пешбин? шудааст.

Кадоме аз та?риба?ои пешинаи Шумо барои и?роиши ин лои?а к?мак расонидааст?

Пеш, ва?те ки бо барнома?ои веб кор мекардем бештар ро?и ?алро дар Оpen Source медидем, ба мисоли барнома?ои «Joomla», «Drupal» ва ?айра?о, аммо ?амчунон веб-коркард?оеро менавиштем, ки бояд аз сифр о?оз менамудем, агар бо забони дигар гуем, ин коде буд, ки худи ман менавиштам. Пас аз гузаштани ва?ти муайян, ман ба хулосае омадам, ки бе?тар аст, агар худам нависам, аз оне ки ма?сули барнома?ои тайёри но?ин?орро, ки ва?ти зиёдро барои азхудкунии API талаб мекунад ва ба ?айр аз ин, нобоби дар бар?з овардани тафсири ин барнома?о мебошад. Дар навбати аввал ман фикр мекардам, ки «ман к?шиши ихтироъ кардани дучарха» -ро карда истодам, аммо ба хулосае омадам, ки «не, ин як чизи нав мешавад», илова бар ин, коди худ имкон меди?ад масъала?оро бо «сарчашма?ои камтарин» ?ал намуду имкони дастрас намудани та?рибаи коркарди лои?а?ои худро меди?ад, чунки ман ба хулосае омадам, ки бо гуру? кор кунам.

Чи гуна масъала?оро «Ни?ол» метавонад ?ал намояд? Муштариёни (истифодабарандагон) Шумо ки?оянд? 

«Ни?ол» хеле чандир аст. Омили аввали чандири дар он аст, ки «Ни?ол» ин движоки (engine) ё ин ки «?олиб» барои барнома?о мебошад, на барномае, ки масъалаи муайянро ?ал намояду халос. Сабаби дуюм бошад, сохтори модули ядроияш мебошад. Вобаста ба ?амаи ин ташкилот?ои гуногун, ё ин ки шахсони во?е? метавонанд истифодабарандагони «Ни?ол» шаванду омода бошанд онро барои масъала?ои коркарди шабакавии барнома?о ва базаи дода?о ?ал намоянд. Агар зарурият дошта бошад, пас манти?и бизнесро метавонанд дар намуди модули ало?ида, ки барои ?алли масъалаи ало?ида равона карда шудааст, пешни?од намоянд.

Ра?обат дар ин равия хеле калон аст. Шумо наметарсед, ки ширкат?ои дорои ?удрати калон намегузорад, ки Шумо ба ин бозор ворид гардед?

Ташаккур барои саволи ?олиб =). Дар асл ман на?шаи ра?обатнамоиро бо ширкат?ои бузург надорам, баъакс, ман мехо?ам ба он?о дар асоси базаи «Ни?ол» ро??ои ?алро пешни?од намоям. Масалан, ман дар ин самт аллакай та?рибае дорам, ки ба як ширкати бузург доир ба сарчашма?ои мутахассисон ало?аманд буд, ворид намуда будем. Ба ?айр аз ин, ман та?рибаи навиштан ва ворид намудани ду барномаро доир ба омор ва мониторинги со?аи тиб дар асоси базаи «Ни?ол» дорам.

Ба фикри Шумо кадом ?адам?оро ба?ри рушди со?аи Open Source метавон и?ро намуд?

Набояд аз сохтани барнома?ои кушодаасос тарсем. Ба ?айр аз ин шахсоне, ки ба барномасоз? маш?ул мебошанд – бояд дар бораи иштирок намуданро дар лои?а?ои Open Source фикр намуда, доир ба рушди лои?а?ои миллии Open Source маш?ул шаванд.

Со?аи ТИ дар кишвари мо, чуноне ки дар хори?и кишвар, он ?адар маъмул нест. Шумо чи фикр доред, дар навбати аввал барои рушд ч? намерасад?

Ба назари ман, барои рушд намудани со?аи ТИК, пеш аз ?ама бояд шароит му?айе намоем, то ин ки маълумоти босифатро доир ба со?аи ТИК дастрас кунем, мутахассисони хуби со?авиро омода намоем, шароити муфидро барои ворид намудани бизнес дар со?аи ТИК омода намоем ва ин боиси ?ой?ои нави кори барои мутахассисони со?ав? мегардад, ?амчунон, бояд базаи ?онунгузориро бе?тар кард. Мо тан?о бояд бо замона ?адамгузор? кунем.

Шумо барои шахсоне, ки корро нав дар ин cо?а о?оз менамоянд, ч? масли?ат меди?ед?

Ман фикр мекунам, ки дар То?икистон нер?и калон барои рушди cо?аи ТИК мав?уд аст. Барои ?амин ман ба тамоми хо?ишмандоне, ки мехо?анд дар ин cо?а рушд ёбанд, муваффа?ият орзу менамоям ва ба он?о гуфтаниам, ки ом?занд ва дониши гирифтаашонро истифода бубаранд, чунки та?риба-ин асос аст. Ба тамоми он шахсоне, ки дар о?оз лои?аи худ кор мекунанд ё ин ки ният доранд – р??афтода нашавед ва ?амава?т дар ?аракат бошед.

Мадина Расулзода